Αυτό δεν είναι ένας επικήδειος.
Σήμερα θα τηλεφωνιόμασταν με την Έλενα για να ανταλλάξουμε ευχές για τις γιορτές μας, δεν θα λέγαμε ευχές θα σχολιάζαμε την πρόσκαιρη επικαιρότητα, πχ τo support artists αλλά η κουβέντα σε ένα δευτερόλεπτο θα διέτρεχε τις επιστολές των μουσικών του 18 ου αιώνα που παρακαλούσαν να μπουν σε αυλές, στον τρόπο που το New Deal του Ρούσβελτ διέλυσε το Dance Workers Union κάνοντας τα μέλη του ανταγωνιστικούς χορογράφους και θα κατέληγε στο πως η επιβίωση των αποικιοκρατικών βλέψεων είναι η εξήγηση πίσω από τις ενισχύσεις του Γαλλικού κράτους σε καλλιτέχνες. Αν δεν ήμασταν τσακωμένοι θα προσέτρεχα να την πάρω εγώ πρώτος μόλις πήγαινε μεσάνυχτα και 1’, αν ήμασταν τσακωμένοι θα με έπαιρνε αυτή. Σε όσους είχαν τσακωθεί μαζί της έχω να πω την δική μου πραγματικότητα η οποία είναι ότι η Έλενα έκανε πάντα το πρώτο βήμα επανασύνδεσης, η Έλενα συγχωρούσε την χαζομάρα, την αμετροέπεια, απορούσα πως με συγχωρούσε για τρομερά πράγματα που εγώ δεν έχω συγχωρήσει τον εαυτό μου, η Έλενα ήταν ανελέητη απέναντι στην ατάλαντη φιλοδοξία, την χειριστηκότητα, τον πίσω ψίθυρο.
Όταν έφυγε στις 6 Μαΐου δεν έγραψα επικήδειο, δεν ήθελα να μπλεχτούν τα λόγια μου με τους επικήδειους του κόμματος που έδινε οδηγία στα μέλη του να μην ψηφιστεί, τους επικήδειους των πανεπιστημίων που την ακύρωναν, φίλων που δεν ήμασταν αρκετοί και δυνατοί για να την κρατήσουμε μαζί μας.
Τώρα εδώ θέλω να σας πω ποιοι και πότε θα πεθάνουν στην ζωή σας.
Πρώτα πεθαίνουν οι παππούδες και οι γιαγιάδες, είναι ο πρώτος πόνος, ένας από τους λίγους που θυμάσαι, αυτός που ταυτίζεις με την παιδική ηλικία.
Μετά κάποιος θείος ή θεία και είναι σαν ερωτικός πόνος.
Μετά κάποιος μακρινός συμμαθητής και πιστοποιείς ότι επιβίωσες της εφηβείας.
Μετά οι γονείς και τότε θα ενηλικιωθείτε σε ότι ηλικία και αν είστε.
Μετά θα πεθάνει ένας δάσκαλος ή συνεργάτης και θα αισθανθείτε ότι ο κύκλος αρχίζει να κλείνει και αρχίζεις να μετράς και να τηλεφωνείς κάθε μέρα στους τρεις φίλους της ζωής σου, τρεις είναι πάντα.
Ώσπου έρχεται η στιγμή που φεύγουν οι άνθρωποι με τους οποίους η ζωή μας πήρε μορφή και δεν ξέρουμε πως να συνεχίσουμε χωρίς αυτούς. Οι άνθρωποι που μαζί τους ενορχηστρωθήκαμε. Όταν έφυγε η Νάνσυ Σταρκ Σμιθ ο Στηβ έγραψε I am all that is left from you.
Εγώ, είμαι μόνο όσα δεν πήρες μαζί σου.
Την ιδία εβδομάδα που έφυγε η Έλενα σφράγισαν την Δεξαμενή, εκεί είχα αντικρίσει την Έλενα πριν 40 χρόνια.
Στην Δεξαμενή εμείς ήμασταν σαν όλους τους 19ρηδες της εποχής, άγριοι, δαγκώναμε ο ένας τον άλλον με φιλοδοξίες να κάνουμε τέχνη, πλατσουρίζαμε στο πανκ, σε ταινίες, σε λίγα βιβλία, τρύπιοι από γενιά νομίζαμε ότι πουλώντας πνεύμα θα ξεφύγουμε από την μέγγενη της τάξης μας, ήμασταν σκυλιά, χωρίς στόχο στρεφόμασταν εναντίον ο ένας στον άλλο, ήμασταν η γενιά που μετά θα χορογραφούσε για τον Σημίτη.
Και μια στο τόσο πέρναγε η Έλενα, χρυσαφένια, μικρότερη σε ηλικία από εμάς και ψηλότερη, δεν σταματούσε ποτέ, κανένα τραπεζάκι δεν την κράταγε. Εμείς μόνο την κοιτάζαμε, δεν την κοιτάζαμε όταν ερχόταν διότι δεν τολμούσαμε, η ομορφιά της Έλενας δεν μας επέτρεπε καμιά βουλιμία, την κοιτούσαμε καθώς απομακρυνόταν. Καταλαβαίναμε ότι ήταν από και πήγαινε σε άλλο κόσμο. Όταν ήμασταν μικροί εμείς διαβάζαμε φανταστικές περιπέτειες του Μικρού Ήρωα, είμαι σίγουρος ότι στην Έλενα της αφηγούνταν βιωματικές ιστορίες από την υπόθεση Γκράνιν.
Την Έλενα την ξανασυνάντησα 25 χρόνια μετά σε μια ημερίδα. Την είχαν καλέσει οι κυρίες της πανεπιστημιακής κυψέλης χωρίς να την υπολογίζουν πολύ, και αυτή έκανε την καλύτερη ή την μόνη ουσιαστική ομιλία της βραδιάς. Με τον ποιητικό λόγο της γερά θεμελιωμένο στην Ιστορία έβαλε τελεία στο θέμα της γέννησης του Ελληνικού χορού, διαλύοντας τις εισαγόμενες θεωρίες για υποτιθέμενη σχέση με τον φασισμό και προτείνοντας την αντίληψη της αυτοδιάθεσης αυτών των μοναδικών γυναικών που ατένιζαν το μέλλον με ανασηκωμένα μανίκια, γελώντας.
Οργάνωσα δυο ημερίδες μόνο για να της δώσω ευκαιρία να την ακούσω, στην μια ξεκαθάρισε την δόμηση του φασίζοντος σώματος με χαϊλάιτ της βραδιάς την βιαστική αποχώρηση του τότε Υφ. Πολιτισμού και στην άλλη ξεδιάλυνε γιατί δεν αντέχεται ο χορός που βλέπουμε στον ίδιο χώρο που έγινε η ημερίδα και περιέγραψε την αγωνία των ετερόφυλων ανδρών πως να χορέψουν σήμερα.
Τα περισσότερα βιογραφικά της που διαβάζετε είναι λειψά, δεν περιγράφουν πως με αυτήν δίπλα μου έκανα μερικές από τις καλύτερες παραστάσεις μου, πώς καταλάβαινε τι ένοιωθα και φανταζόμουν πριν το βάλω σε λέξεις. Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχεράκια που με επέλεξε σαν φίλο. Εγώ με θεωρούσα απλά σαν ένα ακατέργαστο, άτσαλο μαχαιράκι δίπλα της για συντροφιά, που μπορείς και να κοπείς μόνος σου κρατώντας το, αυτή το λείαινε, το έκανε πιο ακριβές, το ήθελε σύντροφο για να μην είναι μόνη σε πολιτικούς αγώνες, όπως μου εξομολογήθηκε κάποια στιγμή που επέμενε να γραφτώ στο κόμμα και εγώ αρνιόμουν, αυτή ήταν ίσως η μοναδική φορά που ήξερα περισσότερα από αυτήν.
Τώρα θα σας απαντήσω αν μπορούν να κλέψουν την ζωή από ένα άνθρωπο ακόμα και αν είναι όχι μόνο όμορφος, έξυπνος, καλλιεργημένος, από γενιά αλλά ειλικρινής, υπερήφανος, διορατικός, υπομονετικός, γενναιόδωρος.
Μπορούν. Πρώτα σου κλέβουν αυτούς που θέλουν να μάθουν από σένα για να μην μπορείς να πολλαπλασιαστείς, μετά σου κλέβουν αυτούς με τους οποίους θες να συμπορευτείς και μένεις να περπατάς απέναντι μόνος, μετά αυτούς που θέλουν να σε δουν, να σε ακούσουν, να σε διαβάσουν και αισθάνεσαι ότι δεν έχεις ελπίδα, μετά όσο και να παλέψεις για την ζωή είσαι σε ένα βράχο μαύρο που δεν θα φυτρώσει τίποτα όπως έλεγε ο στίχος που μονολογούσε δακρύζοντας, τις ημέρες μετά το δημοψήφισμα, δεν τον θυμάμαι ακριβώς και έχω φάει όλο τον Σολωμό για να τον βρω. Σήμερα έβγαλα από τις βιβλιοθήκες όλα τα βιβλία ποίησης που έχω και τα έφερα στο σαλόνι δίπλα μου να απλώνω το χέρι μου, να βρω έστω μια λέξη. Αν ήταν μια τέχνη που θα ταύτιζα με την Έλενα δεν είναι η Ιστορία αλλά η ποίηση, η ποίηση όχι σαν αυτόνομη τέχνη αλλά η ποίηση μέσα στην καθημερινότητα, την επιστημονική έρευνα, την πολιτική παρέμβαση.
Η Έλενα ήταν πρώτα απ’ όλα ένας ρυθμός στον χώρο. Ο ρυθμός των νοημάτων στις συζητήσεις μας, της έθετες ένα ερώτημα, καταλάβαινε που ήσουν, έβλεπε και άλλη πλευρά και άλλη πλευρά και μετά ήταν ευθύβολη και τελεσίδικη, η απάντηση της ήταν σαν τρίπλες μέχρι να παραδοθείς και μετά καλάθι ή γκολ.
Η Έλενα ήταν το παράθυρο μου στον κόσμο, στην αριστερά, τελικά η αριστερά ήταν μόνο η Έλενα.
Η Έλενα ήταν ο φθόνος των άλλων, δεν έχω ξαναδεί άνθρωπο να τον φθονούν τόσο πολύ και χωρίς ουσιαστική αιτία. Την κατηγορούσαν σαν αριστοκράτισσα που δεν έχει θέση στην αριστερά, ήταν όντως αριστοκράτισσα, όχι λόγω χρημάτων ούτε από μια γενιά αλλά από γενιές αριστερών, όταν ήταν μικρή την έστελναν στο εξωτερικό και μέσα στο κουκλόσπιτο της έκρυβαν τις αντιδικτατορικές προκηρύξεις.
Η Έλενα ήταν το σώμα της, ανεξάρτητο, επίμονα παρόν, γέμιζε τον ορίζοντα προσκαλώντας σε αυτόν, απαιτώντας να πάτε μαζί. Θυμάμαι τον ήχο, το πλατάγισμα της φτέρνας της στο σανδάλι καθώς κατέβαινε την Δεξαμενή, ήταν σαν κουδούνισμα ότι υπάρχει ένας άλλος κόσμος ανώτερος.
Η Έλενα με ξεγέλασε, τηλεφωνώντας μου ένα μήνα πριν, δήθεν για να με προσκαλέσει στον γάμο της αυτές τις μέρες, εγώ ηθελημένα τυφλός απέναντι στον θάνατο την έγραψα στο πρόγραμμα για την επόμενη μου παράσταση. Βρείτε μου τώρα έναν άνθρωπο σε ολόκληρο τον κόσμο που να μπορώ να συνομιλήσω μαζί του για ένα έργο με Αφρικανό ανάπηρο χορευτή, κείμενα των απελευθερωτικών κινημάτων της Αφρικής, την Αϊτή στην εποχή της Ελληνικής επανάστασης και ταυτόχρονα την Αφροδίτη της Μήλου και την ιστορία της Κλασσικής Ελληνικής τέχνης.
Τώρα πράγματι είναι ένα τέλος εποχής, αλλά όχι από ανυπομονησία για την εποχή των επιζώντων, αλλά διότι όσα πράσινα μάτια να διαβάσουν όσα βιβλία, δεν υπάρχουν μανάδες που διαβάζουν αντάρτικα στις πεντάχρονες κόρες τους.
Αυτό είναι ένα ερωτικό γράμμα
